ΟΡΘΟΠΑΙΔΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΣΕ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΚΑΤΑ ΠΛΑΚΑΣ (MS)

Όπως είναι γνωστό η Σκλήρυνση κατά Πλάκας (MS) είναι νόσος του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος (ΚΝΣ) που οφείλεται σε καταστροφή της μυελίνης των νευραξόνων με διαφορετική κλινική πορεία και βαρύτητα από άτομο σε άτομο, όπως και από ώση σε ώση στο ίδιο άτομο.
Παραδοσιακά διακρίνονται τρεις κατηγορίες συμπτωμάτων:
Πρωτογενή, λόγω απομυελίνωσης του ΚΝΣ
Δευτερογενή, που οφείλονται στα ανωτέρω όπως σπαστικότητα, δυσλειτουργία ουροδόχου κύστεως κλπ
Τριτογενή, τα οποία συνδέονται άμεσα με τη χρόνια νόσο (επαγγελματικά, κοινωνικά, προσωπικά, οικογενειακά προβλήματα)
Κύρια στοιχεία της θεραπευτικής αντιμετώπισης αποτελούν:

-  Η χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής, που αποτελεί αντικείμενο των εξειδικευμένων  καθ’ύλην αρμόδιων νευρολόγων

-  Η προσπάθεια φυσικής αποκατάστασης (με συντηρητικούς ή χειρουργικούς τρόπους) στην οποία εμπλέκονται και οι ορθοπαιδικοί  και

-  Η ψυχολογική υποστήριξη

Αν η εντόπιση των βλαβών που προκαλεί η νόσος αφορά στις κινητικές οδούς, το αποτέλεσμα θα είναι η μείωση ή η κατάργηση της μυϊκής ισχύος με επακόλουθο την πάρεση ή παράλυση ομάδων μυών. Έτσι λοιπόν, η απομυελινωτική διαδικασία είναι δυνατόν σταδιακά να δημιουργήσει (ποικίλου βαθμού) σπαστική παράλυση, με συνέπεια επιδείνωση της κινητικότητας και της λειτουργικότητας, σταδιακά εμφάνιση συγκάμψεων στις αρθρώσεις και επομένως περαιτέρω επιδείνωση της λειτουργικότητας.
Οι διάφοροι σκελετικοί μύες σχηματίζουν μεταξύ τους ομάδες οι οποίες συμβάλλουν και συνεργάζονται στην ίδια κίνηση (συναγωνιστές μύες) ή ομάδες που επιτελούν την αντίθετη κίνηση (ανταγωνιστές μύες). Τυπικά παραδείγματα αποτελούν οι καμπτήρες που ανταγωνίζονται τους εκτείνοντες μύες του γόνατος, οι εκτείνοντες που ανταγωνίζονται τους καμπτήρες μύες του αγκώνα, οι υπτιαστές που ανταγωνίζονται τους πρηνιστές μύες του αντιβραχίου κλπ. Βασική προϋπόθεση για την ομαλή, πλήρη και ανώδυνη ενεργητική κινητικότητα μιας άρθρωσης είναι η ισορροπία μεταξύ συναγωνιστών και ανταγωνιστών μυών. Όταν δηλαδή η μία ομάδα μυών συσπάται, η ανταγωνιζόμενη να χαλαρώνει.
Στα άτομα με MS, στα οποία αυτή η σχέση ισορροπίας διαταράσσεται, είναι δυνατόν να εμφανισθούν κινητικά προβλήματα λόγω σπαστικής πάρεσης (κυρίως των κάτω άκρων), παρεγκεφαλιδική αταξία, σπαστικό ή αταξικό βάδισμα, μυϊκές ατροφίες και μόνιμες παραμορφώσεις των αρθρώσεων, συνήθως σε  κάμψη (σύγκαμψη).
Η σπαστικότητα μπορεί να εμφανισθεί με ποικιλία κλινικών εκδηλώσεων που  ποικίλουν από αίσθημα δυσκαμψίας των αρθρώσεων, έως ακούσιους μυϊκούς σπασμούς. Συνηθέστερα εντοπίζεται στα κάτω άκρα, με αποτέλεσμα δυσχέρεια ή αδυναμία βάδισης. Κατά κανόνα συχνότερη είναι η εμφάνιση σύσπασης των καμπτήρων μυών (ισχίου, γόνατος, ποδοκνημικής) και σπανιότερα των εκτεινόντων (τετρακεφάλου, μεγάλου γλουτιαίου μυός).
Η πρόληψη αυτών των παραμορφώσεων ή ακόμη και η αντιμετώπισή τους, στα αρχικά στάδια συνίσταται σε ασκήσεις διατάσεως των μυών που εμφανίζουν σύσπαση, σε παθητική κινητοποίηση των αρθρώσεων, όπως και σε χρήση διορθωτικών ναρθήκων.
Όλα τα άτομα με MS(ανεξάρτητα από το βαθμό βαρύτητας της προσβολής και το βαθμό ανικανότητας) έχουν κάποιες δυνατότητες και μπορούν να ωφεληθούν από την άσκηση, αρκεί να το πιστέψουν και να το επιδιώξουν.
Τι μπορεί να προσφέρει η άσκηση:
- Συμβάλλει στη διατήρηση της (κατά περίπτωση) ανεξαρτησίας.
- Διατηρεί τους μύες ισχυρούς και ενισχύει αυτούς που έχουν ατροφήσει
- Συμβάλλει στην αύξηση της οστικής μάζας και στη βελτίωση της αναπνευστικής χωρητικότητας
- Διατηρεί ή/και αυξάνει το εύρος κίνησης των αρθρώσεων
- Προλαμβάνει ή καθυστερεί την εμφάνιση παραμορφώσεων ή βραχύνσεων
- Βελτιώνει την ισορροπία και το συντονισμό των κινήσεων
- Συμβάλλει, σε κάποιο βαθμό, στη μείωση της σπαστικότητας
- Περιορίζει τον κίνδυνο πτώσεων
- Περιορίζει τον κίνδυνο κατακλίσεων σε μόνιμα κατακεκλιμένους ασθενείς.
Η φυσικοθεραπεία και η κινησιοθεραπεία πρέπει να είναι καθημερινή και συστηματική, και να περιλαμβάνει τόσο παθητικές, όσο και ενεργητικές ασκήσεις.Οι τελευταίες πρέπει να είναι υποβοηθούμενες, αλλά και υπό αντίσταση. Επιπλέον πρέπει να περιλαμβάνονται ασκήσεις μεμονωμένων μυϊκών ομάδων, αλλά και συνδυαστικές με συμμετοχή όλων των αρθρώσεων που συμμετέχουν και λειτουργούν σε μια κίνηση. Η εκμάθηση και η καθημερινή συστηματική επανάληψη των ασκήσεων αποτελούν τους βασικότερους παράγοντες για την αποτελεσματικότητα του θεραπευτικού προγράμματος με τελικό στόχο το υψηλότερο δυνατό επίπεδο αυτονομίας και επομένως την καλύτερη, δυνατή, ποιότητα ζωής. Επίσης, η χρήση βοηθημάτων βάδισης (βακτηρίας χειρός ή μασχάλης, περπατούρας, ναρθήκων κλπ), διατηρεί το άτομο για μεγαλύτερο διάστημα σε κίνηση. Τέλος, σε βαρύτερες περιπτώσεις, η χρήση ειδικού αυτοκινούμενου οχήματος ή αμαξιδίου είναι ένας καλός τρόπος αντιμετώπισης του περιορισμού της κινητικότητας και της λειτουργικότητας.
Στον ίδιο σκοπό συμβάλλουν επίσης:

• Η κινησιοθεραπεία σε θεραπευτική πισίνα και σε γυμναστήριο για βελτίωση ή επανεκπαίδευση ή προαγωγή της κινητικότητας, αλλά και του ελέγχου της κίνησης.
• Ασκήσεις για τη βελτίωση της δύναμης και της αντοχής, όπως και για τη βελτίωση της ισορροπίας και της βάδισης.
• Εργοθεραπεία για τη βελτίωση της κινητικότητας και της λειτουργικότητας των άνω άκρων και ιδιαίτερα της άκρας χειρός.
• Πρόγραμμα εξάσκησης στην αυτοεξυπηρέτηση σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο (αναπαράσταση διαμερίσματος με ενδεχόμενες τροποποιήσεις που θα διευκολύνουν) με σκοπό τη μεγιστοποίηση της αυτονομίας στις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής.
• Πρόγραμμα σχεδιασμού και πραγματοποίησης μετατροπών και βελτιώσεων στο σπίτι του ασθενή.
• Πρόγραμμα θεραπευτικής ψυχαγωγίας και αθλητισμού, ομαδικής κινησιοθεραπείας, ψυχοθεραπείας και δημιουργικής κοινωνικής εκμετάλλευσης του ελεύθερου χρόνου (ομαδικές έξοδοι για αγορά, δείπνα κλπ.).
• Εξατομικευμένα προγράμματα επανένταξης και επαγγελμάτων αποκατάστασης σύμφωνα με τις προσωπικές ανάγκες και δυνατότητες.
• Πρόγραμμα κατασκευής, εφαρμογής και εκπαίδευσης στη χρήση ορθωτικών κατασκευών, προθέσεων και βοηθημάτων βάδισης και τέλος
• Συστηματική,ανά τακτά χρονικά διαστήματα, ιατρική παρακολούθηση

Στις περιπτώσεις όμως των ασθενών που η κινησιοθεραπεία, η φυσικοθεραπεία, ή οι άλλοι τρόποι συντηρητικής θεραπευτικής αντιμετώπισης δεν επαρκούν και οι παραμορφώσεις επιμένουν ή επιδεινώνονται, οι χειρουργικές επεμβάσεις για τη διόρθωση μονίμων παραμορφώσεων βοηθούν σημαντικά.
Οι παραμορφώσεις που εμφανίζονται συχνότερα είναι:

1. Μόνιμη προσαγωγή των ισχίων
2. Μόνιμη κάμψη (σύγκαμψη) των ισχίων
3. Συνδυασμός των ανωτέρω
4. Μόνιμη κάμψη (σύγκαμψη) των γονάτων
5. Μόνιμη ιπποποδία –ραιβοποδία
6. Παραμορφώσεις των άνω άκρων (σπανιότερα)

Οι στόχοι τις εγχειρητικής διόρθωσης των μονίμων παραμορφώσεων είναι:

- Η επίτευξη δυνατότητας βάδισης ή τουλάχιστον όρθιας θέσης

- Η βελτίωση της καθιστής θέσης

- Η βελτίωση της κατακεκλιμένης θέσης με σκοπό την καλύτερη και ευχερέστερη νοσηλεία

-  Η βελτίωση της τοπικής υγιεινής του περινέου και η αποφυγή δημιουργίας κατακλίσεων

Πρέπει να τονισθεί ότι προεγχειρητικά απαιτείται συνολική εκτίμηση του είδους, της εντόπισης και του βαθμού των παραμορφώσεων, ώστε η χειρουργική επέμβαση που προγραμματίζεται να ακολουθήσει να περιλαμβάνει, ενδεχόμενα, περισσότερες από μία διορθώσεις. Επιπλέον πρέπει να αναφερθεί ότι, οι αλλαγές που προκαλεί η νόσος στην προσωπικότητα του ασθενή, όπως και το διανοητικό του επίπεδο καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό τόσο τις ενδείξεις, όσο και το αποτέλεσμα της εγχείρησης.
Οι επεμβάσεις που συνήθως πραγματοποιούνται (Glazerκαι Mooney1970) περιλαμβάνουν διατομές ή επιμηκύνσεις μυών που βρίσκονται σε μόνιμη σύσπαση ή βράχυνση, τενοντομεταθέσεις για την ενίσχυση της δράσης ομάδων μυών που υπολείπονται σε μυϊκή ισχύ, ή ακόμη και διατομές νεύρων (π.χ. του θυροειδούς νεύρου που νευρώνει  τους προσαγωγούς μύες των ισχίων με σκοπό τη βελτίωση της απαγωγής). Έτσι σε περιπτώσεις μόνιμης προσαγωγής των ισχίων γίνεται διατομή των προσαγωγών μυών, ενώ σε περίπτωση σύγκαμψης των ισχίων έχει ένδειξη η διατομή ή η επιμήκυνση των καμπτήρων μυών και του λαγονοψοΐτη.
Αντίστοιχα σε περιπτώσεις μόνιμης ιπποποδίας γίνεται επιμήκυνση του Αχίλλειου τένοντα και ενδεχόμενα μετάθεση του καταφυτικού τένοντα του οπίσθιου κνημιαίου μυός για τη βελτίωση της ενεργητικής ραχιαίας έκτασης του ποδιού.
Τις επεμβάσεις αυτές ακολουθεί ακινητοποίηση του χειρουργημένου μέλους με τοποθέτηση γύψινου επιδέσμου και ακολούθως, για αρκετό χρονικό διάστημα, χρήση νάρθηκα για τη διατήρηση του καλού αποτελέσματος που επιτυγχάνεται.
Οι εγχύσεις φαινόλης ή αλλαντικής τοξίνης (Botulinum Toxin) αναφέρεται ότι βοηθούν σημαντικά (Mancaκαι συν. 2010). H χρήση τους όμως δεν ενδείκνυται σε μόνιμες παραμορφώσεις γιατί, στις περιπτώσεις αυτές εκτός από τη σύσπαση των μυών, υπάρχει βράχυνση και ρίκνωση του αρθρικού θυλάκου και των συνδέσμων της άρθρωσης που εμποδίζουν τη φυσιολογική κίνησή της.
Η οστεοπόρωση είναι ένα άλλο πολύ σημαντικό πρόβλημα που εμφανίζεται σε άτομα με MS. Σε σημαντικό βαθμό οφείλεται σε ανενεργησία και γι αυτό το λόγο εμφανίζεται συχνότερα και σε εντονότερο βαθμό σε κατακεκλιμένους ασθενείς. Το γεγονός αυτό συμβάλλει στον αυξημένο κίνδυνο δημιουργίας καταγμάτων, ιδιαίτερα στην περιοχή του ισχίου (Steffensen και συν. 2010).
Εκτός, όμως, από την αδυναμία ή την έντονη δυσχέρεια βάδισης που συμβάλλει στη δημιουργία οστεοπόρωσης, η λήψη κορτιζόνης (Formica και συν. 1997), αλλά και έλλειψη Vit. D, που συχνά παρατηρείται, την επιτείνουν (Formica και συν. 1997, Sharts-Hopkoκαι Sullivan2002). Είναι δυνατόν η οστεοπόρωση να φθάνει σε τέτοιο βαθμό που να δημιουργούνται, ιδιαίτερα σε ασθενείς με παραπληγία, αυτόματα κατάγματα στα ισχία τα οποία μπορεί να διαφύγουν τη διάγνωση (Cocksedge και συν. 1984) ή ακόμη και αμφοτερόπλευρα περικοτυλικά κατάγματα λεκάνης που να απαιτούν μείζονες χειρουργικές επεμβάσεις (Aggarwal και συν. 2004).
Επιπλέον, όμως, τα προβλήματα ισορροπίας, τα οποία παρατηρούνται, προκαλούν συχνές πτώσεις των ατόμων με MS. Το γεγονός αυτό συμβάλλει στην αυξημένη συχνότητα εμφάνισης καταγμάτων, ιδιαίτερα σε άτομα με μέτρια επιβάρυνση της λειτουργικότητας των κάτω άκρων (Sibley και συν. 1991, Logan και συν. 2008).
Δεδομένου λοιπόν ότι, η συχνή εμφάνιση καταγμάτων οφείλεται σε ακινητοποίηση, σε λήψη κορτικοστεροειδών, σε χαμηλά επίπεδα Vit. D, σε ατροφία των σκελετικών μυών και σε κινητική δυσλειτουργία με αποτέλεσμα συχνές πτώσεις (Aggarwal και συν. 2004), θα πρέπει έγκαιρα να λαμβάνονται μέτρα τόσο για την πρόληψη, όσο και για τη θεραπευτική αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης (Sharts-Hopko και Sullivan 2002, Steffensen και συν. 2010).
Άλλο πρόβλημα που δημιουργείται, όχι σπάνια, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που χαρακτηρίζονται από έντονη σπαστικότητα, είναι η αυτόματη ρήξη μυών. Στις περιπτώσεις αυτές η διάγνωση γίνεται εύκολα αν είναι εμφανές το αιμάτωμα που, κατά κανόνα, δημιουργείται. Διαφορετικά ο έλεγχος με υπερηχογράφημα, ο οποίος θα πρέπει να πραγματοποιείται σε επώδυνες καταστάσεις με συγκεκριμένη εντόπιση (Patejdlκαι συν. 2008), θέτει με βεβαιότητα τη διάγνωση.
Τέλος, πρέπει να αναφερθεί η αυξημένη ευαισθησία και οι ιδιαιτερότητες που εμφανίζονται σε ασθενείς με MS την κατά τη χορήγηση γενικής αναισθησίας, όσο και κατά ανάνηψη  από αυτήν. Συνήθως επιδεινώνεται η κλινική πορεία και η εξέλιξη της πάθησης. Για το λόγο αυτό, αν είναι δυνατόν, προτείνεται η χρήση περιοχικής αναισθησίας όπως π.χ. μηριαίου νεύρου, ισχιακού νεύρου κλπ (Ingrossoκαι συν. 2005).
H οστεοαρθρίτιδα δηλαδή η εκφυλιστική αρθροπάθεια στο γόνατο ή στο ισχίο είναι δυνατόν να εμφανισθεί σε άτομα με ΜS, με αποτέλεσμα περαιτέρω περιορισμό της κινητικότητάς τους. Η θεραπευτική αντιμετώπιση της πάθησης με ολική αρθροπλαστική (δηλαδή η αντικατάσταση της άρθρωσης που πάσχει με τεχνητή άρθρωση) προσφέρει σημαντική βοήθεια, αλλά ο ορθοπεδικός θα πρέπει να είναι ενήμερος ότι μετεγχειρητικά είναι δυνατόν να ακολουθήσουν έντονες συσπάσεις των μυών που μπορεί να δημιουργήσουν εξάρθρημα (Shannonκαι συν. 2004, Βronκαι συν. 2007, Dowson-Bowlingκαι συν. 2008).
Tέλος, θα πρέπει να αναφερθεί ότι όλα τα κλινικά προβλήματα των ασθενών με ΜS δεν οφείλονται πάντα στην κυρίαρχη πάθηση. Μπορεί π.χ. ένα μούδιασμα που θα εμφανισθεί στα δάκτυλα του χεριού να οφείλεται σε σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα, μια συχνή πάθηση ιδιαίτερα σε γυναίκες μέσης ηλικίας. Γι’αυτό τόσο ο κλινικός, όσο και ο εργαστηριακός έλεγχος κάθε φορά θα πρέπει να είναι πλήρης (Schapiro2009).

Συμπερασματικά λοιπόν, θα πρέπει να τονισθεί ότι τα μυοσκελετικά προβλήματα των ατόμων με ΜSείναι πολλά και ποικίλα.
Ο ορθοπαιδικός χειρουργός, ως μέλος ομάδος που συναποτελείται από φυσίατρο, ουρολόγο, φυσικοθεραπευτή κλπ., με τη συνεργασία και καθοδήγηση νευρολόγου (που είναι ο καθ’ύλην αρμόδιος) μπορεί να προσφέρει ουσιαστικές υπηρεσίες για τη βελτίωση του επιπέδου ζωής.

 

                                                                                                                       Ιωάννης Μ. Κύρκος, Καθηγητής Ορθοπαιδικής Α.Π.Θ.

                                                                                                                    Μαργαρίτης Ι. Κύρκος, Ειδικευόμενος Ορθοπαιδικής

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ ΚΑΤΑ ΠΛΑΚΑΣ

1) η σκλήρυνση δεν είναι μεταδοτική ασθένεια
2) δεν είναι ψυχική ή νευρική διαταραχή
3) η σκλήρυνση δεν είναι κληρονομική
Η Σκλήρυνση κατά Πλάκας είναι η πιο κοινή νευρολογική ασθένεια που προσβάλλει περίπου 80.000 ανθρώπους στη Βρετανία και 250.000 στις Η.Π.Α. Τα συμπτώματά της έχουν αναγνωριστεί εδώ και ενάμιση αιώνα και από τότε γίνονται εκτεταμένες έρευνες, παρόλα αυτά όμως η αιτία που προκαλεί την σκλήρυνση παραμένει άγνωστη.
Η σκλήρυνση κατά πλάκας είναι χρόνια ασθένεια του κεντρικού νευρικού συστήματος. Το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα αποτελείται από τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό.
Συνήθως εμφανίζεται γύρω στην ηλικία των 25 και μέχρι των 40. Σπανιότερα εμφανίζεται στην ηλικία των 12 και ύστερα από τα 50.
Η σκλήρυνση εμφανίζεται σε χώρες με κλίμα μεσογειακό και σπάνια στις τροπικές χώρες.
Τα συμπτώματα προκαλούνται από την απομυελίνωση ή με άλλα λόγια τις “ουλές” που εμφανίζονται στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Δεν ξέρουμε ακόμη τί είναι αυτό που προκαλεί την απομυελίνωση.

ΤΟ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ

Ο εγκέφαλός μας μεταφράζει τα ερεθίσματα που προσλαμβάνουμε με τις αισθήσεις μας, δίνει εντολές για να κάνουμε τις διάφορες κινήσεις και για να αντιδρούμε στα ερεθίσματα των αισθητηρίων οργάνων. Αυτή η δραστηριότητα του εγκεφάλου αποτελείται από μια σειρά πολύπλοκων συστημάτων επικοινωνίας των νεύρων, που ξεκινάει από τον εγκέφαλο και διά μέσου του νωτιαίου μυελού απλώνεται σε όλα τα μέρη του σώματος.
Κάθε νεύρο μπορεί να παρομοιαστεί με ένα καλώδιο ηλεκτρικού ρεύματος. Το εσωτερικό μέρος του νεύρου, ο άξονας, είναι φτιαγμένος από ένα είδος ιστού που επιτρέπει την επικοινωνία και μεταφέρει τα μηνύματα ή τις διεγέρσεις σε όλο το σώμα -όπως ακριβώς και τα σύρματα του ηλεκτρικού καλωδίου. Ο άξονας κάθε νεύρου καλύπτεται από ένα στρώμα μιας παχιάς ουσίας, τη μυελίνη, όπως ακριβώς και το πλαστικό επικάλυμμα του ηλεκτρικού καλωδίου. Η μυελίνη βοηθάει στη μεταφορά των μηνυμάτων από νεύρο σε νεύρο αλλά και μονώνει και προστατεύει το νεύρο.

Απομυελίνωση

Στη σκλήρυνση κατά πλάκας μέρος της μυελίνης των νεύρων προσβάλλεται και ερεθίζεται. ‘Οταν ο ερεθισμός υποχωρήσει μπορεί και να μην αφήσει καμία ουλή. Αν όμως η διαδικασία της απομυελίνωσης συνεχιστεί τότε καταστρέφεται η μυελίνη στο σημείο εκείνο, αφήνοντας μία ουλή που ονομάζεται πλάκα ή σκλήρυνση.
Η διαδικασία αυτή ονομάζεται απομυελίνωση. Επειδή δε οι ουλές αυτές εμφανίζονται σε διάφορα μέρη του εγκεφάλου και/ή του νωτιαίου μυελού, γι’ αυτό και η νόσος ονομάζεται Σκλήρυνση κατά Πλάκας.

ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗΣ ΚΑΤΑ ΠΛΑΚΑΣ

Η σκλήρυνση είναι μια ασθένεια με πολλές μεταβολές. Η απομυελίνωση μπορεί να προσβάλει τόσο τα κινητήρια όσο και τα αισθητήρια νεύρα, και έτσι επιδρά στην κίνηση, στην αφή και στις άλλες αισθήσεις. Τα συμπτώματα διαφέρουν πολύ ανάλογα με ποια νεύρα έχουν προσβληθεί.
Δεν υπάρχει ένας και μοναδικός τύπος σκλήρυνσης κατά πλάκας. Ο κάθε ασθενής παρουσιάζει συμπτώματα που ο άλλος μπορεί να μην έχει. Αλλά και τα συμπτώματα του ίδιου του ατόμου είναι δυνατόν να ποικίλουν από καιρό σε καιρό.
Μερικά από τα συμπτώματα είναι ορατά άλλα όμως όπως η κούραση, η αλλαγή συναισθημάτων, η απώλεια μνήμης και προβλήματα συγκέντρωσης είναι συνήθως συμπτώματα “κρυφά” και είναι δύσκολο να τα περιγράψουμε σε άλλους.
Δεν υπάρχει δηλαδή “τυπική” σκλήρυνση. Είναι μια νόσος “προσωπική” και έτσι δεν είναι δυνατή μια γενική περιγραφή της νόσου ή μία βέβαιη πρόγνωση.
Υπάρχουν όμως μερικά συμπτώματα που είναι κοινά σε πολλούς ασθενείς:
α) διπλοψία
β) αδυναμία ή ανικανότητα ενός άκρου
γ) αλλαγή στην αίσθηση των χεριών ή των ποδιών όπως π.χ. μούδιασμα -που συχνά περιγράφεται “σαν να περπατάω πάνω σε βαμβάκι”
δ) ζάλη ή αστάθεια
ε) κούραση που είναι δυσανάλογη προς τις δραστηριότητές μας ή απρόσμενη κούραση
στ) ανάγκη για συχνή ή βιαστική ενούρηση

ΑΝΙΧΝΕΥΣΗ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Είναι δύσκολο να γίνει η διάγνωση της σκλήρυνσης κατά πλάκας γιατί δεν υπάρχει κάποια εξέταση με την οποία να μπορούμε να διαγνώσουμε τη νόσο με 100% βεβαιότητα. Το ιστορικό των συμπτωμάτων είναι συνήθως ασαφές και τα διαφορετικά συμπτώματα θα μπορούσαν να είναι συμπτώματα διαφόρων άλλων ασθενειών. Έτσι μπορεί να περάσει ένα μεγάλο διάστημα χρόνου μέχρι να υποπτευθούμε ότι τα συμπτώματα αυτά είναι σκλήρυνση. Οι εξετάσεις γίνονται για να αποκλείσουν την πιθανότητα άλλων ασθενειών και με την “είς άτοπον απαγωγήν” να οδηγηθούμε στην πιθανή διάγνωση για σκλήρυνση. Αυτή η μακροχρόνια αβεβαιότητα της διαδικασίας διάγνωσης προκαλεί άγχος.
Η ανίχνευση για σκλήρυνση γίνεται με διάφορους τρόπους.
Ιατρικό ιστορικό
Ο γιατρός ζητάει συνήθως το ιστορικό των συμπτωμάτων μας. Η περιγραφή των συμπτωμάτων μας και η μορφή με την οποία εμφανίζονται μπορεί να υποδείξουν σκλήρυνση. Θα χρειαστεί όμως εξέταση από το γιατρό και να γίνουν και διάφορες εξετάσεις που θα ενισχύσουν την αρχική υπόνοια.
Νευρολογική εξέταση
Μπορεί να γίνει μια συστηματική εξέταση του νευρικού συστήματος με μια σειρά εξετάσεων των αντανακλαστικών ( κτύπημα με το σφυράκι στο γόνατο) και μέτρηση των αντιδράσεων σε εξωτερικούς ερεθισμούς (τσίμπημα με βελόνα).
Μετά από μια εκτεταμένη νευρολογική εξέταση, ο γιατρός είναι σε θέση να παρατηρήσει όποιες ανωμαλίες υπάρχουν στο νευρικό σύστημα.
‘Ομως, αυτή η εξέταση μόνη της δεν μπορεί να καθορίσει την αιτία των ανωμαλιών γιατί και άλλες αρρώστιες είναι δυνατόν να προκαλέσουν παρόμοια συμπτώματα με αυτά της σκλήρυνσης και γι’αυτό θα πρέπει ν’ αποκλειστεί η πιθανότητά τους.
Εξετάσεις προκλητών δυναμικών όρασης και ακοής
Η απομυελίνωση μπορεί να προκαλέσει καθυστέρηση στην μετάδοση των μηνυμάτων ανάμεσα στα νεύρα. Οι εξετάσεις προκλητών δυναμικών μετράνε το χρόνο που χρειάζεται ο εγκέφαλος για να δεχτεί και μετά να μετατρέψει ένα ερέθισμα. Για το σκοπό αυτό, μικρά ηλεκτρόδια τοποθετούνται στο κεφάλι του ασθενούς. Αυτά ελέγχουν τα ηλεκτρικά κύματα του εγκεφάλου μετά από οπτικό ή ακουστικό ερέθισμα. Φυσιολογικά η αντίδραση του εγκεφάλου σε τέτοια ερεθίσματα είναι σχεδόν ακαριαία αλλά όταν υπάρχουν ουλές στο κεντρικό νευρικό σύστημα τότε μπορεί να παρουσιαστεί καθυστέρηση. Η εξέταση αυτή δεν είναι παρεμβατική ούτε πονάει και έτσι ο ασθενής δε χρειάζεται να μείνει στο νοσοκομείο. Με την εξέταση αυτή ο γιατρός μπορεί να προσδιορίσει πού υπάρχουν ουλές αλλά όχι και τα αίτια που προκαλούν τις ουλές.
Οσφυϊκή παρακέντηση
Η εξέταση αυτή δείχνει αν υπάρχουν αντισώματα στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό (το υγρό που κυκλοφορεί γύρω από τον εγκέφαλο και το νωτιαίο μυελό). Αντισώματα στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό μπορεί να δημιουργηθούν από σκλήρυνση αλλά και από άλλες νευρολογικές διαταραχές. Μια μικρή ποσότητα υγρού αφαιρείται από το νωτιαίο μυελό με μια βελόνα στο ύψος της οσφυϊκής μοίρας.
Η εξέταση απαιτεί ο ασθενής να μείνει ακίνητος κάποιες ώρες και ενώ αυτό είναι κάπως άβολο, η ίδια η εξέταση δεν πονάει γιατί γίνεται τοπική αναισθησία και ο ασθενής μένει στο νοσοκομείο μια νύχτα. Τα αποτελέσματα αυτής της εξέτασης μπορεί να αποτελούν ένδειξη σκλήρυνσης κατά πλάκας αλλά δεν είναι και καθοριστικά.
Μυελογράφημα
Το μυελογράφημα είναι μια ακτινογραφία του νωτιαίου μυελού. Κατά την εξέταση αυτή εγχύεται χρωματισμένο υγρό στη σπονδυλική στήλη και η κίνηση του κατά μήκος του νωτιαίου μυελού φαίνεται στην ακτινογραφία. ‘Ετσι οποιοδήποτε εμπόδιο ανάμεσα στα νεύρα θα φανεί στην ακτινογραφία και ο γιατρός θα μπορέσει να αναγνωρίσει τα συμπτώματα άλλων νόσων αλλά και την πιθανότητα σκλήρυνσης. ‘Οπως και στην οσφυϊκή παρακέντηση, και στο μυελογράφημα ο ασθενής ίσως χρειαστεί να μείνει για λίγο στο νοσοκομείο αλλά η εξέταση δεν είναι επίπονη, μόνο άβολη.
Μαγνητική τομογραφία
Η μαγνητική τομογραφία είναι εξέταση των τελευταίων ετών. Είναι ακτινογραφίες του εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού στις οποίες φαίνονται οι περιοχές που έχουν προσβληθεί από τη σκλήρυνση. Αν και αυτή είναι η μόνη εξέταση στην οποία είναι ορατή η σκλήρυνση, δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι 100% αποφασιστικής σημασίας όσον αφορά την τελική διάγνωση γιατί ο ανιχνευτής δεν είναι σε θέση να ανιχνεύσει όλες τις περιοχές. Δεν μπορεί ν’ αποδειχτεί ότι όλες οι περιοχές που εμφανίζουν σκλήρυνση είναι σκλήρυνση κατά πλάκας αλλά αποτελεί ισχυρή ένδειξη μαζί με τα άλλα συμπτώματα του ιστορικού του ασθενούς και την εξέταση του γιατρού.

Η ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Τα αρχικά συμπτώματα μπορεί να είναι ασαφή και να μπερδεύουν τόσο τους ασθενείς όσο και το/τη γιατρό τους. Είναι δύσκολο να εξηγήσουμε στο γιατρό μας αυτά τα αόρατα ή υποκειμενικά συμπτώματα όπως για παράδειγμα την κούραση, τις διαταραχές της όρασης και της αίσθησης. Στην αρχή μπορεί και να μη μας δώσουν μεγάλη σημασία χαρακτηρίζοντάς μας “νευρωτικούς” ή “υποχόνδριους”. Ακόμη, ίσως ο/η γιατρός να μη μας πει τίποτε για σκλήρυνση με την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων. Αυτό έχει κάποια λογική γιατί τα συμπτώματά μας μπορεί να είναι κοινά με μερικές άλλες αρρώστιες και να μην ξαναεμφανιστούν.
Η ειλικρίνεια μεταξύ γιατρού και ασθενούς είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ τους.
Πολλοί ασθενείς εκφράζουν ανακούφιση την ώρα της τελικής διάγνωσης που επιτέλους έμαθαν τι ακριβώς έχουν. Είναι απαραίτητο ν’ ακολουθήσουν συχνές επισκέψεις στο γιατρό έτσι ώστε εμείς οι ασθενείς και οι συγγενείς μας να μπορέσουμε να ενημερωθούμε, να βρούμε απαντήσεις στα ερωτήματά μας, να πάρουμε πληροφορίες και να δουλέψουμε με τα συναισθήματά μας.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΓΙΑ ΤΗ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ

Τα συμπτώματα της σκλήρυνσης συχνά αντιμετωπίζονται με επιτυχία όταν δίνεται αγωγή για κάθε ένα χωριστά, εάν και όταν εμφανιστούν. Η σκλήρυνση αντιμετωπίζεται στο σύνολό της μόνο με στεροειδή που δίνονται όταν υπάρχει ώση γιατί τότε συνήθως υπάρχει φλεγμονή και τα συμπτώματα είναι οξέα. Τα στεροειδή ανακόπτουν την πορεία της φλεγμονής και έτσι βοηθάνε στην ύφεση ή στη σταθεροποίηση των συμπτωμάτων.
Υπάρχουν διάφορα φάρμακα που δίνονται για την αντιμετώπιση των διαφορετικών συμπτωμάτων όπως για παράδειγμα μυοχαλαρωτικά για τις κράμπες και τους σπασμούς ή αναλγητικά που δίνονται όταν ο πόνος είναι ένα από τα συμπτώματα. Για οποιαδήποτε μορφή και χρήση φαρμάκου θα πρέπει να ενημερώνεται πλήρως και ειλικρινώς ο/η γιατρός μας και να ελέγχεται περιοδικά η αποτελεσματικότητά του αλλά και το πώς αισθανόμαστε εμείς γι’ αυτό.
Πολλοί ασθενείς δοκιμάζουν εναλλακτικές μορφές θεραπείας όπως φυσιοθεραπεία που παίζει σπουδαίο ρόλο στην αντιμετώπιση της σκλήρυνσης κατά πλάκας. Η επικοινωνία με το γιατρό μας πρέπει να είναι ανοιχτή και να το ρωτάμε όταν έχουμε απορία αν για παράδειγμα ένα σύμπτωμα είναι της σκλήρυνσης ή όχι και πρέπει να συζητάμε μαζί του όταν έχουμε απορίες που αφορούν τη θεραπευτική αγωγή.

ΕΜΕΙΣ ΚΑΙ Η ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΜΑΣ

Η διάγνωση της σκλήρυνσης κατά πλάκας μπορεί να φέρει αναστάτωση στην οικογενειακή μας ζωή και στις σχέσεις μας. ‘Ομως, αν μπορέσουμε να μιλήσουμε ανοιχτά και ειλικρινά με το/τη σύντροφό μας ίσως μπορέσουμε να βρεθούμε ακόμη πιο κοντά ο ένας στον άλλο και να βοηθηθούμε στις δύσκολες αυτές ώρες.
Ακόμη μπορεί να μας είναι δύσκολο να δεχτούμε βοήθεια από τους άλλους, που και αυτοί μπορεί να αντιδράσουν με ένα είδος “αδιαφορίας” νομίζοντας ότι δεν μπορούν να μας βοηθήσουν ή στη προσπάθειά τους να μας βοηθήσουν να γίνουν υπερπροστατευρικοί. Είναι όμως όλες αυτές οι αντιδράσεις ανθρώπινες και είναι στο χέρι μας να διατηρήσουμε τις επαφές μας και την επικοινωνία με τους άλλους. Είναι δύσκολο να συνεχιστεί η ζωή μας σαν να μην έγινε τίποτα. Η κατανόηση από τη μεριά μας, τη μεριά του συντρόφου μας και της οικογένειάς μας είναι συχνά η καλύτερη απάντηση και το μεγαλύτερο δέσιμο.

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΦΗΒΟΙ

Πόσα και τι ακριβώς πρέπει να πούμε στα παιδιά μας;
Στα μικρά παιδιά δε χρειάζεται να πούμε πολλά και θ’ απαντήσουμε στις ερωτήσεις τους όταν μας ρωτήσουν τα ίδια. Τα παιδιά καταλαβαίνουν από ένστικτο πότε κάτι δεν πάει καλά ή πότε είμαστε στενοχωρημένοι. Αυτό πρέπει να το ξέρουμε, για να καταλάβουμε και να δικαιολογήσουμε την παράξενη και ενοχλητική συμπεριφορά τους όταν αυτά έχουν καταλάβει κάτι κι εμείς δεν τους λέμε τίποτε.
Η αλήθεια σπάνια είναι τόσο τρομακτική όσο οι φόβοι μας.
Η Ελληνική Εταιρεία Για Τη Σκλήρυνση έχει ένα έντυπο που λέγεται “‘Ενα δικός μου έχει σκλήρυνση” που απευθύνεται σε παιδιά από 6-12 χρόνων. Μ’ αυτό το έντυπο μπορούν να ενημερωθούν τα παιδιά για το τι είναι σκλήρυνση, να βρουν εξηγήσεις για τα συναισθήματά τους, να διαβάσουν εμπειρίες άλλων παιδιών που οι γονείς τους έχουν σκλήρυνση…
Τα μεγαλύτερα παιδιά και οι έφηβοι χρειάζονται πολύ προσεκτική προσέγγιση. Αν και φαίνονται ήρεμοι εξωτερικά και μερικές φορές αδιάφοροι μπορεί μέσα τους να είναι πάρα πολύ φοβισμένοι. Οι φόβοι τους μπορεί να ξεπεραστούν σιγά-σιγά με την πληροφόρηση. Είναι προτιμότερο ν’ απαντήσουμε σε κάθε τους ερώτημα παρά να τους ενημερώσουμε κάνοντάς τους διάλεξη επί του θέματος. Επίσης θα πρέπει να νιώθουν τη σιγουριά και την ασφάλεια ότι μπορούν να μας ρωτήσουν ο,τιδήποτε θέλουν χωρίς να μας αναστατώνουν και να μας στενοχωρούν.
Οι έφηβοι θέλουν να τους φερόμαστε όπως θα φερόμαστε σε έναν ενήλικα και αν δεν τους επιτρέψουμε να λάβουν ενεργό μέρος και ν’ αναλάβουν αρμοδιότητες σε σχέση με το οικογενειακό πρόβλημα μπορεί να αισθανθούν παραγκωνισμένοι και να πληγωθούν ακόμη και να φερθούν με βίαιο τρόπο. Αν όμως ενθαρρύνουμε τη συμμετοχή τους και τη συνεργασία τους μπορούν να δείξουν απίστευτη ωριμότητα και να γίνουν πηγή δύναμης. Η τακτική του να κρατάμε τις στενοχώριες μας για μας, με κανένα τρόπο δε διευκολύνει τους άλλους.

ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΙ

‘Οταν μάθουμε ότι έχουμε σκλήρυνση, στη αρχή ίσως θελήσουμε να μιλήσουμε στην ευρύτερη οικογένειά μας αλλά αργότερα να προτιμάμε να μείνει μια προσωπική μας υπόθεση.
Αλλά τι να κάνουμε, να το πούμε στους πιο “έξω”, στους γείτονες, στους συναδέλφους μας;
Η επιφυλακτικότητα είναι κάτι φυσικό και κανείς δε θέλει να καταντήσει να μιλάει για την αρρώστια του μονάχα! ‘Ομως και η περιέργεια και το νιάξιμο είναι επίσης κάτι φυσικό και οι φίλοι μας θέλουν να μας βοηθήσουν.
Αν μπορούμε να είμαστε ειλικρινείς με τους φίλους μας, να τους ενημερώσουμε και να τους πούμε ότι θα τους ζητήσουμε τη βοήθειά τους όποτε χρειαστεί, τότε θα τους έχουμε συμπαραστάτες μας και πιθανότατα θα μας στηρίξουν στις δύσκολες στιγμές.
Δεν υπάρχει λόγος να αισθανόμαστε υποχρέωση για την προσφορά των φίλων μας και ίσως μπορέσουμε να ανταποδώσουμε τη βοήθειά τους αλλιώς και με τρόπους που δεν έχουμε φανταστεί μέχρι τώρα. ‘Ισως είναι ώρα να μάθουμε και να παίρνουμε.

ΕΜΕΙΣ ΚΑΙ Ο ΓΙΑΤΡΟΣ ΜΑΣ

Ο καλύτερος τρόπος που μπορεί ο γιατρός μας να μας βοηθήσει είναι να μας αφιερώνει χρόνο, να ακούει τις ανησυχίες και τα προβλήματά μας και να συζητάει μαζί μας. Επομένως είναι απαραίτητο να υπάρχει πολύ καλή επικοινωνία μεταξύ μας γιατί θα χρειαστεί να τον/τη συμβουλευτούμε για διαφορετικά θέματα υγείας στο μέλλον.
Βοήθεια από το γιατρό
Μέχρι τώρα δεν υπάρχει ριζική θεραπεία για τη σκλήρυνση κατά πλάκας αλλά πολλές φορές έρχονται στη δημοσιότητα “θαυματουργές” θεραπείες που οι περισσότερες δεν έχουν ιατρική ή ερευνητική βάση και πολλές φορές μας δίνουν φρούδες ελπίδες και μας βάζουν σε μεγάλα περιττά έξοδα.
Μερικοί ασθενείς που καταφεύγουν σε λύσεις της εναλλακτικής ιατρικής ίσως δουν βελτίωση αλλά αυτό δεν ισχύει για όλους. Οπωσδήποτε όμως, πριν ξεκινήσουμε οποιοδήποτε αγωγή εναλλακτικής ιατρικής είναι απαραίτητο να συμβουλευτούμε το γιατρό μας, το νευρολόγο ή την Ελληνική Εταιρεία Για Τη Σκλήρυνση, για να γλυτώσουμε από πόνους, έξοδα και πικρή απογοήτευση.
Ο γιατρός μας, ο νευρολόγος ή η Εταιρεία είναι σε θέση να μας ενημερώσουν και να μας συμβουλέψουν όταν κυκλοφορήσει μια αγωγή που είναι επιστημονικά και ιατρικά αποδειγμένη.
Είναι γεγονός ότι δεν υπάρχει μία και μόνο θεραπευτική αγωγή για τη σκλήρυνση όμως ο γιατρός μας είναι σε θέση να μας βοηθήσει. Πολλά από τα προβλήματά μας είναι παροδικά, όπως οι διαταραχές της όρασης, οι ζαλάδες, τα μουδιάσματα, οι διαταραχές της ούρησης. Αυτά τα προβλήματα αντιμετωπίζονται με φαρμακευτική αγωγή ή θεραπεία υποστήριξης όπως είναι η φυσιοθεραπεία.

ΤΑ ΣΚΑΜΠΑΝΕΒΑΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗΣ

Η σκλήρυνση μπορεί να παρουσιάσει εναλλαγές ώσεων και κρίσεων ή σταδιακή διαρκή αύξηση των συμπτωμάτων.
Κατά τη διάρκεια των ώσεων εμφανίζονται καινούργια συμπτώματα ή ξαναεμφανίζονται παλαιότερα συμπτώματα που είχαν υποχωρήσει. Αυτό ίσως οφείλεται σε φλεγμονή των νεύρων, σε απομυελίνωση μιας καινούργιας περιοχής ή σε επέκταση της απομυελίνωσης σε μια περιοχή που έχει ήδη προσβληθεί.
Οι ώσεις μπορεί να κρατήσουν από μερικές μέρες μέχρι και μήνες, και μπορεί να είναι ελαφριάς ή πολύ βαριάς μορφής. Οι ώσεις ξεκινάνε χωρίς να υπάρχει ιδιαίτερος λόγος όμως είναι δυνατόν να ξεκινήσουν από μια μεταδοτική αρρώστια, από κάποιο τραύμα ή από ψυχολογική ένταση.
Μερικοί από μας μπορεί να νιώσουν και παροδική έξαρση των συμπτωμάτων όταν κάποιο από τα παλαιά συμπτώματα εμφανίζεται για πολύ μικρή περίοδο π.χ. για μερικά λεπτά ή μέρες.
‘Οταν τα συμπτώματα της ώσης εξαφανίζονται ολοκληρωτικά ή μερικά, λέμε ότι διανύουμε περίοδο ύφεσης που μπορεί να κρατήσει εβδομάδες, μήνες ακόμη και χρόνια.
Δεν είναι δυνατόν να προβλέψουμε με ποιο τρόπο θα εξελιχτεί η αρρώστια γιατί η μορφή των ώσεων και υφέσεων διαφέρει από άτομο σε άτομο. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να δεχτούμε χωρίς να αγωνιούμε για το μέλλον. Η περίοδος των ώσεων είναι ασφαλώς δυσάρεστη, όμως για πολλούς από μας τα συμπτώματα υποχωρούν και απολαμβάνουμε μια περίοδο ύφεσης.
Η σκλήρυνση πάλι, μπορεί να μη παρουσιάσει την εναλλακτική μορφή “καλύτερα” και “χειρότερα”, αλλά τα συμπτώματα ν’αυξάνονται σταδιακά σε μια περίοδο πολλών ετών και ίσως τότε να είναι πιο δύσκολο να καταλάβουμε τις “καλύτερες” από τις “χειρότερες” περιόδους.

ΤΟ ΑΙΣΘΗΜΑ ΤΗΣ ΑΠΩΛΕΙΑΣ

Το πιο πιθανό είναι να αναστατωθούμε όταν μάθουμε για πρώτη φορά ότι έχουμε σκλήρυνση. Μέχρι τώρα απολαμβάναμε την καλή μας υγεία και μας είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι αυτή μας έχει κατά κάποιο τρόπο προδώσει. Είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι κάποιος έχει αρπάξει την υγεία μας. Ακόμη μπορεί να νιώσουμε έντονα την αδικία του “γιατί σε μένα, γιατί τώρα”.
Τέτοια συναισθήματα μπορεί να μοιάζουν με αυτά που νιώθουμε όταν κάποιος συγγενείς ή φίλος πεθάνει και μερικές φορές μας παίρνει πολύ χρόνο να καταλάβουμε τη σημασία τους.
Αυτά τα συναισθήματα είναι μια απόλυτα φυσιολογική αντίδραση και ενώ όλοι μας υποφέρουμε με κάποιο τρόπο, μερικοί από μας αντιδρούμε εντονότερα από τους άλλους. Είναι ανάγκη λοιπόν να δώσουμε στον εαυτό μας και στα αγαπημένα μας πρόσωπα το χρόνο να θρηνήσουμε την απώλεια της υγείας μας.
‘Οταν μάθουμε τη διάγνωση για σκλήρυνση το πιο πιθανό είναι να σοκαριστούμε και να “τα χάσουμε”. Ακόμη μπορεί να αισθανθούμε μεγάλο θυμό και άρνηση και να συνεχίσουμε να ζούμε σαν να μη έγινε τίποτε.
‘Οταν αυτά τα συναισθήματα καταλαγιάσουν, αρχίζουμε να παραδεχόμαστε τη καινούργια κατάσταση και να προσαρμόζουμε τη ζωή μας ανάλογα. Τότε νιώθουμε πιο σίγουροι με τον εαυτό μας και πιο ικανοί να τα βγάλουμε πέρα. Είναι μεγάλη βοήθεια το να μιλήσουμε για την κατάσταση σε κάποιον έξω από το άμεσο οικογενειακό περιβάλλον μας, σε ανθρώπους αποστασιοποιημένους από το πρόβλημά μας, για να καταλάβουμε αυτές τις αλλαγές συναισθημάτων. Υπάρχουν οι φίλοι, ο οικογενειακός γιατρός, ο ψυχολόγος. Ακόμη μπορούμε να τηλεφωνήσουμε και στην Ελληνική Εταιρεία Για Τη Σκλήρυνση για να μιλήσουμε με κάποιο ακόμη και ανώνυμα.
Σε μια χρόνια ασθένεια όπως η σκλήρυνση, που παρουσιάζει εναλλαγή ώσεων και υφέσεων είναι φυσικό να έχουμε και ανάλογες ψυχολογικές διακυμάνσεις αποδοχής και άρνησης της αρρώστιας και τότε μπορεί να χρειαστούμε τη βοήθεια ενός ειδικού ψυχοθεραπευτού.
Πρέπει να βρούμε κάποιον/α που να εμπιστευόμαστε απόλυτα και στον/ην οποία να μπορούμε να εκμυστηρευτούμε όλες μας τις αγωνίες για να μπορέσουν να μας βοηθήσουν να καταλάβουμε τους φόβους μας και να τους ξεπεράσουμε.

ΘΕΣΗ ΖΩΗΣ

Δεν είναι μόνο η φυσική μας κατάσταση που υπονομεύει την υγεία μας αλλά και η συναισθηματική και ψυχολογική μας κατάσταση παίζει μεγάλο ρόλο για την υγεία μας, σωματική και πνευματική.
Το πιο πιθανό είναι ότι τα συμπτώματα της αρρώστιας δε μας επιτρέπουν να συνεχίσουμε τον ίδιο τρόπο ζωής ή να κάνουμε όλα όσα κάναμε προηγουμένως. Είναι φυσικό λοιπόν να πονέσουμε και να θρηνήσουμε την απώλεια αυτών των ικανοτήτων και ίσως χρειαστούμε κάποιο χρόνο για να καταφέρουμε να το ξεπεράσουμε.
Παρόλα αυτά, ΑΣ ΣΚΕΦΤΟΜΑΣΤΕ ΘΕΤΙΚΑ, όσο πιο πολύ μπορούμε!!!
Για καθετί που δεν μπορούμε να κάνουμε με τον παλιό τρόπο, υπάρχει ένας νέος τρόπος. Για καθετί που δεν μπορούμε να κάνουμε υπάρχει κάτι καινούργιο που μπορούμε ν’ αρχίσουμε. Αυτό βέβαια προϋποθέτει μεγάλη προσπάθεια, αποφασιστικότητα και κουράγιο όμως είναι απαραίτητα στοιχεία, για να μπορέσουμε να εστιάσουμε την προσοχή μας στις ικανότητές μας παρά στις αδυναμίες μας. Ακόμη μπορεί να χρειαστεί να επαναπροσδιορίσουμε τις προτεραιότητές μας και με κάποιο τρόπο να ξαναορίσουμε τις δυνατότητές μας και τα ενδιαφέροντά μας.
‘Οταν έχουμε θέληση για αναπροσαρμογή και όταν εκμεταλλευόμαστε τις ικανότητες και τις δυνατότητές μας στο ανώτερο δυνατό επίπεδο βρίσκουμε αυτή την ψυχική ηρεμία, που μας βοηθάει να διατηρούμε τη υγεία μας και να αισθανόμαστε ψυχική ευεξία. Είναι προτιμότερο να κατατορθώσουμε αυτό που μπορούμε παρά ν’ αποτύχουμε σ’ αυτό που δεν μπορούμε.

ΤΑ ΚΥΡΙΑ ΣΗΜΕΙΑ ΠΟΥ ΒΟΗΘΑΝΕ ΤΗ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ

Η ζωή μας δεν τελειώνει με τη σκλήρυνση. ‘Ισως να σημαίνει κάποια αλλαγή στον τρόπο ζωής που ταιριάζει στις τωρινές δυνατότητές μας.
Ο χρυσός κανόνας είναι ν’ ακολουθούμε όσο το δυνατόν περισσότερο μια υγιεινή ζωή. Αυτό θα εμποδίσει άλλες αρρώστιες και έτσι θα είμαστε πιο δυνατοί να τα βγάλουμε πέρα με τη σκλήρυνση.
Δίαιτα
Η ισορροπημένη δίαιτα εξασφαλίζει τη λήψη όλων των βιταμινών και των μετάλλων που είναι απαραίτητα στον οργανισμό μας, πράγμα που μας δίνει υγεία και ευεξία. Συνίσταται μια δίαιτα με χαμηλά ζωικά λίπη γιατί μόνο τα πολυακόρεστα λίπη τρέφουν το νευρικό σύστημα.
‘Ασκηση
Τακτική άσκηση είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της καλής υγείας και πρέπει να ασκούμαστε ανάλογα με τις δυνατότητές μας ο καθένας γιατί η έντονη άσκηση μπορεί να φέρει μεγάλη κούραση. Η τακτική ελαφριά γυμναστική εξασφαλίζει το μυϊκό τόνο και μας δίνει μια αίσθηση ευεξίας.
Μπορούμε να διαλέξουμε οποιαδήποτε μορφή άσκησης μας αρέσει, και αυτό θα μας ωφελήσει πολύ. Ο φυσιοθεραπευτής είναι σε θέση να μας δείξει ασκήσεις που μπορούμε να κάνουμε μόνοι μας στο σπίτι σε καθημερινή βάση.
Ξεκούραση/χαλάρωση
Είναι απαραίτητο να υπάρχουν ώρες ξεκούρασης για να μπορέσουμε να τα βγάλουμε πέρα με την καθημερινή μας ζωή. Το στρες και η ένταση επηρεάζουν τη σκλήρυνση, γι’ αυτό η ξεκούραση και το χαλάρωμα μας βοηθάνε να “ξαναγεμίσουμε τις μπαταρίες μας”. Η γιόγκα βρήκαμε ότι βοηθάει γιατί είναι συνδυασμός ελαφριών ασκήσεων και χαλάρωσης.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΜΑΣ

Η Ελληνική Εταιρεία Για Τη Σκλήρυνση διαθέτει διάφορα ενημερωτικά φυλλάδια σχετικά με τη σκλήρυνση που ο αριθμός τους συνεχώς αυξάνεται. Ακόμη εκδίδεται διμηνιαία εφημερίδα και αποστέλλεται στα μέλη.
Επίσης στη Αθήνα συνεργαζόμαστε με τον ψυχολόγο και τις κοινωνικές υπηρεσίες του ΚΑΑ-ΝΑ (πρώην Αμερικάνικη Βάση Ελληνικού) καθώς και με το φυσίατρο και το φυσικοθεραπευτή του κέντρου. Στον ίδιο χώρο γίνονται συναντήσεις των μελών κάθε τρεις εβδομάδες και διαλέξεις γύρω από διάφορα θέματα καθώς και συναντήσεις με ψυχαγωγικό χαρακτήρα.

ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΑΠΟΤΑΝΘΟΥΜΕ ΓΙΑ ΒΟΗΘΕΙΑ

Γενικός παθολόγος
Πρέπει να συμβουλευτούμε ένα γενικό παθολόγο ή τον οικογενειακό μας γιατρό αν ανησυχούμε για οποιοδήποτε θέμα υγείας.
Νευρολόγος
Νευρολόγοι είναι οι ειδικοί γιατροί που κάνουν τη διάγνωση και δίνουν θεραπευτική αγωγή για παθήσεις του νευρικού συστήματος. Σε νευρολόγο μπορούν να μας παραπέμψουν οι παθολόγοι ή να τους επισκεφτούμε ιδιωτικά.
Φυσιοθεραπευτές
Οι φυσιοθεραπευτές μπορούν να μας βοηθήσουν σε προβλήματα κινητικότητας, ισορροπίας και κίνησης. Στο φυσιοθεραπευτή μας παραπέμπει ο γιατρός μας ή ο νευρολόγος μας.
Εργασιοθεραπευτές
Οι εργασιοθεραπευτές μπορούν να μας βοηθήσουν και να μας δώσουν πρακτικές συμβουλές για τη καθημερινή μας ζωή και πώς να διαμορφώσουμε το χώρο μας, για να είμαστε ανεξάρτητοι.
Λογοθεραπευτές
Οι λογοθεραπευτές εκτιμούν και θεραπεύουν ανθρώπους που έχουν δυσκολία στην ομιλία, την κατάποση ή επικοινωνία. (σε αυτό το τεύχος του περιοδικού ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΤΩΡΑ δημοσιεύεται κατάλογος όλων των Ελληνίδων λογοθεραπευτριών).
Ειδικοί για την ακράτεια
Πολλά νοσηλευτικά κέντρα διαθέτουν τώρα ειδικούς γιατρούς και νοσοκόμες για την ακράτεια. Αυτοί προσδιορίζουν τη φύση του προβλήματός μας και μας υποδεικνύουν την κατάλληλη αγωγή και μέθοδο αντιμετώπισης.
Ψυχολόγοι
Ο γιατρός μας μπορεί να μας υποδείξει ψυχολόγο ή ψυχίατρο ο οποίος θα μας βοηθήσει να αποδεχτούμε την καινούργια κατάσταση και να αντιμετωπίσουμε τη ζωή εκμεταλλευόμενοι όλες τις τωρινές δυνατότητές μας.

British Multiple Sclerosis Society.
Απόδοση στα ελληνικά Χαρά Παπαδοπούλου

Εγκεφαλικο επεισοδιο

Το εγκεφαλικό επεισόδιο προκαλείται από αιφνίδια διακοπή της ροής του αίματος προς τον εγκέφαλο.
Ποιές είναι οι αιτίες
Σε περίπτωση εγκεφαλικού επεισοδίου διαταράσσεται αιφνίδια η ροή του αίματος προς τον εγκέφαλο. Υπάρχουν δύο τύποι εγκεφαλικού επεισοδίου:
• Ο συνηθέστερος τύπος ονομάζεται ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Αυτό συμβαίνει όταν ένα αιμοφόρο αγγείο που καταλήγει στον εγκέφαλο αποφραχθεί ξαφνικά και σταματήσει η ροή του αίματος.
• Ο δεύτερος τύπος ονομάζεται αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Αυτό συμβαίνει όταν αιμοφόρο αγγείο στον εγκέφαλο υποστεί ρήξη, προκαλώντας αιμορραγία.
Το αιμορραγικό εγκεφαλικό επεισόδιο προκαλείται συνήθως από έναν τραυματισμό και ως εκ τούτου δεν μπορεί να προβλεφθεί. Το ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο όμως προκαλείται από απόφραξη αρτηριών, με τον ίδιο τρόπο που προκαλείται και το έμφραγμα του μυοκαρδίου.
Όταν γίνει αιφνιδίως απόφραξη μιας εκ των καρωτιδικών αρτηριών, τα κύτταρα του εγκεφάλου δεν λαμβάνουν αρκετό οξυγόνο. Δεν μπορούν να λειτουργήσουν πλέον και πεθαίνουν αν δεν αποκατασταθεί σύντομα η παροχή αίματος. Τα κύτταρα του εγκεφάλου είναι πολύ ευαίσθητα στην έλλειψη οξυγόνου. Αν γίνει απόφραξη μιας μεγάλης αρτηρίας, θα προκληθεί μεγαλύτερη βλάβη σε σύγκριση με μια μικρότερη αρτηρία.
Απόφραξη μιας αρτηρίας προκαλείται συνήθως από ένα θρόβμο αίματος. Θρόμβοι αίματος σχηματίζονται στις καρωτιδικές αρτηρίες λόγω ρήξης του σχηματισμού από τη συσσώρευση λιπιδίων (πλάκα) τα οποία επικάθονται στα τοιχώματα της αρτηρίας. Η δημιουργία της πλάκας (μια διεργασία η οποία ονομάζεται αθηροσκλήρυνση) στευνεύει την αρτηρία. Όταν ραγεί αυτή η πλάκα, σχηματίζεται θρόμβος αίματος πάνω από τη ρήξη, ο οποίος μπορεί ν’ αποφράξει ολόκληρη την αρτηρία. Η διεργασία σχηματισμού ενός θρόμβου αίματος πάνω στην πλάκα ονομάζεται αθηροθρόμβωση.
Η αθηροσκλήρυνση προκαλεί προοδευτική στένωση των αρτηριών, όπου η πλάκα επικάθεται στο αρτηριακό τοίχωμα. Η αθηροθρόμβωση συμβαίνει όταν ραγεί η πλάκα και σχηματιστούν θρόμβοι αίματος, οι οποίοι προκαλούν την αιφνίδια απόφραξη μιας αρτηρίας η οποία με τη σειρά της προκαλεί το εγκεφαλικό επεισόδιο.
Ποιες είναι οι προειδοποιητικές ενδείξεις ενός εγκεφαλικού επεισοδίου
Ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης είναι η πρόληψη. Για να το επιτύχετε, πρέπει να είστε ενήμεροι για τους παράγοντες κινδύνου και να είστε σίγουροι ότι τους έχετε υπο έλεγχο. Επίσης ο ιατρός σας έχει στη διάθεσή του, διάφορα φάρμακα και διαδικασίες, τα οποία μπορεί να χρησιμοποιηθούν προκειμένου να αποτρέψετε ένα πρώτο ή το επόμενο εγκεφαλικό επεισόδιο.
Σε πολλές περιπτώσεις το εγκεφαλικό επεισόδιο συμβαίνει χωρίς προειδοποιητικές ενδείξεις. Όμως μερικές φορές υπάρχουν προειδοποιητικά σημεία ότι έχει διαταραχθεί προσωρινά η ροή του αίματος προς τον εγκέφαλο. Οι ενδείξεις αυτές διαρκούν συνήθως για λίγα δευτερόλεπτα ή λεπτά και ονομάζονται Παροδικό Ισχαιμικό Επεισόδιο ή ΠΙΕ.
Συμπτώματα και προειδοποιητικές ενδείξεις ενός εγκεφαλικού επεισοδίου ή ΠΙΕ:
• Οπτικές Διαταραχές - Βραχυπρόθεσμη τύφλωση ενός οφθαλμού
- Διπλή όραση
- Θαμπή όραση
• Εξασθένιση Ισορροπίας
- Ζάλη με αστάθεια βαδίσματος
- Εξασθένιση ακοής
• Νευρικές Διαταραχές
- Αιφθνίδια εξασθένιση μυών στο μισό του σώματος ή το χέρι
- Μούδιασμα προσώπου, χεριών ή ποδιών
• Διαταραχές Ομιλίας και Επικοινωνίας
- Αιφνίδια αδυναμία ομιλίας
- Ακατάλληλη εκφορά λόγου
- Αδυναμία κατανόησης
Αυτά τα προειδοποιητικά συμπτώμτα δεν είναι πάντοτε έντονα και μπορεί να εξαφανιστούν μετά από σύντομο χρονικό διάστημα (στην περίπτωση ενός παροδικού επεισοδίου). Εύκολα θα μπορούσε να τα εκλάβει κανείς ως προσωρινή αδυναμία. Κρύβουν όμως μια πραγματική απειλη εφκεφαλικού επεισοδίου.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου
Κάθε ξεχωριστός παράγοντας κινδύνου αυξάνει τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου. Ο συνδυασμός διαφόρων παραγόντων κινδύνου αυξάνει σε ακόμα πιο σημαντικό βαθμό τον κίνδυνο.
Οι παράγοντες κινδύνου για εγεκφαλικο επεισόδιο είναι ιδιοι με εκείνους του εμφράγματος του μυοκαρδίου. Αν υποστείτε εγκεφαλικό επεισόδιο, κινδυνεύετε να υποστείτε και ένα έμφραγμα.
Υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες οι οποίοι δεν μπορούν να επηρεαστούν, όπως είναι η ηλικία, το φύλο (οι άνδρες κινδυνεύουν περισσότερο) και το οικογενειακό ιστορικό. Πάντως, ορισμένοι παράγοντες κινδύνου μπορεί να μεταβάλλονται βάσει των επιλογών στον τρόπο ζωής.
Με την ελάττωση των παραγόντων κινδύνου μειώνεται και ο κίνδυνος εγκεφαλικού επεισοδίου, εμφράγματος μυοκαρδίου ή άλλων αγγειακών νόσων.
Οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου για εγκεφαλικό επεισόδιο είναι οι εξής:
• Η υψηλή πίεση
• Το κάπνισμα
• Η υψηλή χοληστερόλη
• Το υπερβολικό βάρος
• Η ανθυγιεινή διατροφή
• Το άγχος
• Η έλλειψη άσκησης
• Ο διαβήτης
• Οι καρδιακές νόσοι
• Η υπερβολική κατανάλωση οινοπνευματωδών
• Τα αντισυλληπτικά χάπια
Οι γυναίκες που λαμβάνουν αντισυλληπτικά και είναι υπέρβαρες ή υποφέρουν από ημικρανίες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου.
Πως θα μειώσετε τον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου
• Να μην καπνίζετε
• Να κάνετε υγιεινή διατροφή
• Να γυμνάζεστε τακτικά
• Να διατηρείτε το βάρος σας σε κανονικά επίπεδα
• Να αποφεύγετε το άγχος
• Να διατηρείτε χαμηλή τη χοληστερόλη σας
• Να διατηρείτε χαμήλη την πίεσή σας
• Να αποφεύγετε την υπερβολική κατανάλωση οινοπνευματωδών
Οι ασθενείς με διαβήτη είναι πολύ σημαντικό να ακολουθούν τις παραπάνω συμβουλές και να παρακαλουθούν τη γλυκόζη του αίματός τους τακτικά για τη μείωση του κινδύνου εγκεφαλικού επεισοδίου.
Οι γυναίκες που παίρνουν αντισυλληπτικά χάπια πρέπει να μιλήσουν με τον ιατρό ή το γυναικολόγο τους για να διαπιστώσουν αν διατρέχουν κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου.

ΦΥΣΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΙ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ

Το εγκεφαλικό επεισόδιο είναι μια από τις κυριότερες σημερινές αιτίες θανάτου και αναπηρίας . Ο φυσιοθεραπευτής κατέχει πρωταρχικό ρόλο στην αποκατάσταση και θεραπεία των ατόμων που έχουν πάθει εγκεφαλικό επεισόδιο, βοηθώντας τους  να επιστρέψουν  στο υψηλότερο επίπεδο φυσικής λειτουργίας και ικανότητας.

Τι είναι το εγκεφαλικό επεισόδιο

Ο εγκέφαλος αιματώνεται μέσω ενός συγκεκριμένου δικτύου αρτηριών. Κάποιες φορές λοιπόν οι αρτηρίες αυτές μπλοκάρουν , ή αιμορραγούν, με αποτέλεσμα την καταστροφή των εγκεφαλικών κυττάρων. Αυτού του είδους η ‘εγκεφαλική επίθεση’ ονομάζεται εγκεφαλικό επεισόδιο.

Προβλήματα  που δημιουργούνται από το εγκεφαλικό επεισόδιο

Τα προβλήματα αυτά διαφοροποιούνται αναλογικά με την περιοχή που έχει  πάθει την ζημιά, καθώς και από το μέγεθος και σοβαρότητα της ζημιάς. Πάντως τα βασικά προβλήματα  περιλαμβάνουν

• Μείωση του ελέγχου κίνησης, και /ή  απουσία αισθητικότητας σε διάφορα σημεία του σώματος, συνήθως στην αντίθετη από την βλάβη πλευρά του εγκεφάλου.
• Δυσκολία βάδισης
• Ανωμαλίες ισορροπίας
• Προβλήματα όρασης
• Προβλήματα ομιλίας
• Σύγχυση, μειωμένη αντίληψη
• Μείωση ελέγχου της ούρησης / αφόδευσης
• Δυσκολίες κατάποσης
• Μείωση ελέγχου εκδήλωσης συναισθημάτων

Κύριοι αιτιολογικοί παράγοντες

Ένας ή και συνδυασμός από τους παρακάτω παράγοντες ίσως αυξάνουν την πιθανότητα εγκεφαλικού επεισοδίου.

• Υψηλή αρτηριακή πίεση
• Σκλήρυνση και στένεμα των αγγείων ( μακρόχρονο αποτέλεσμα ), κυρίως λόγω αύξησης του πάχους της αθηρωματικής πλάκας που βρίσκεται στο εσωτερικό των αγγείων
• Ιστορικό καρδιακής πάθησης ( π.χ. καρδιακή ανεπάρκεια )
• Υψηλό επίπεδο  χοληστερόλης
• Stress
• Κάπνισμα, αλκοόλ
• Παχυσαρκία

Προειδοποιητικά σημάδια

Μερικά από τα παραπάνω προβλήματα, ίσως παρουσιάστηκαν σε κάποιον ασθενή  στο παρελθόν, κυρίως λόγω καπνίσματος, τα οποία προβλήματα διάρκεσαν ένα μικρό χρονικό διάστημα  και μετά εξαφανίστηκαν. Αυτό ονομάζεται παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο και πρέπει να απευθυνθούμε άμεσα  στον ιατρό  μας.

Πως μπορούμε να μειώσουμε τις πιθανότητες ενός μελλοντικού εγκεφαλικού επεισοδίου?

Υπάρχει πιθανότητα να προλάβουμε ένα πιθανό εγκεφαλικό επεισόδιο κυρίως  με

• Ιατρικά check-ups (εξετάσεις) ανα εξάμηνο
• Λαμβάνοντας την ιατρική και φαρμακευτική βοήθεια όπως μας την ορίζουν
• Σταματώντας το κάπνισμα
• Διατηρώντας το ατομικό μας βάρος σε φυσιολογικά επίπεδα, σε σχέση βέβαια και με την ηλικία μας.
• Κάνοντας σωστή διατροφή
• Κάνοντας άσκηση

Πώς μπορεί να βοηθήσει ο φυσιοθεραπευτής?

Οι φυσιοθεραπευτές είναι επιστημονικά καταρτισμένοι, αλλά και πρακτικά εκπαιδευμένοι να εντοπίζουν τα κινητικά προβλήματα και γενικά όλα όσα προκύπτουν από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο. Μέσω της επανεκπαίδευσης της κίνησης ο φυσιοθεραπευτής μπορεί να επανακτήσει λειτουργίες όπως είναι η βάδιση , ή η λειτουργία του χεριού.

Οι φυσιοθεραπευτές είναι αναντικατάστατα μέλη της ομάδας αποκατάστασης ( ιατρός, φυσιοθεραπευτής, λογοθεραπευτής). Τα μέλη   αυτά  χρησιμοποιούν διαφορετικές θεραπευτικές μεθόδους , αλλά όλοι μαζί έχουν ως στόχο την άμεση επαναφορά του ασθενή στην προ-επεισοδίου φυσική κατάσταση και επιστροφή του στις καθημερινές του ασχολίες ( όσο αυτό είναι δυνατό). Η προσπάθεια που καταβάλουν τα μέλη της ομάδας αποκατάστασης είναι χρονοβόρα, και ξεκινάει από την επομένη του επεισοδίου. Η θεραπεία μπορεί να διαρκέσει ακόμα και χρόνια, μιας και ο οργανισμός έχει την ικανότητα να βελτιωθεί μέχρι και 3 χρόνια από την ημερομηνία του επεισοδίου. Πάντως ο χρόνος θεραπείας είναι συνάρτηση του επιπέδου βλάβης και της ποιότητας της αποκατάστασης.

Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΦΥΣΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΟΥΣ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΟΥΣ

            

          Σύμφωνα με ιατρικές έρευνες η συστηματική άσκηση αυξάνει τις πιθανότητες για υγιεινή ζωή, για καλύτερη κινητικότητα, καλύτερη όραση, για ανεξαρτησία, για αυτοεξυπηρέτηση. Ο φυσιοθεραπευτής ενθαρρύνει τους ηλικιωμένους για άσκηση, η οποία όμως να αναλογεί στην ηλικία και φυσική ικανότητά του. Η άσκηση σε αυτές τις ηλικίες ήταν μέχρι πρότινος θέμα προκατάληψης, δεν υπήρχε η κατάλληλη υποδομή και κυρίως η σωστή ενημέρωση. Δυστυχώς για την χώρα μας η ενημέρωση βρίσκεται  ακόμα σε χαμηλά στάδια όπως άλλωστε και σε όλους σχεδόν τους τομείς της δημόσιας υγείας και κοινωνικής πρόνοιας. Η έλλειψη υποδομής για τέτοιου είδους προγράμματα είναι δυστυχώς πραγματικότητα . Όμως η αρχή πρέπει κάποτε να γίνει ώστε να δούμε την ποιότητα της ζωής μας να βελτιώνεται.   

          Ποια όμως είναι η σχέση του φυσιοθεραπευτή με την άσκηση? Πώς μπορεί να βοηθηθεί ο ηλικιωμένος από τον φυσιοθεραπευτή ?

          Ο φυσιοθεραπευτής είναι επιστημονικά καταρτισμένος κατάλληλα ώστε να παρέχει κάθε είδους οδηγία, αλλά και θεραπεία σε αρκετές από τις παθήσεις που ταλαιπωρούν τους ηλικιωμένους, και μπορεί υπεύθυνα να δώσει το στήριγμα και την φροντίδα σε ότι του ζητηθεί. Γνωρίζει άριστα την δομή του ανθρώπινου οργανισμού, την λειτουργία του κάτω από φυσιολογικές αλλά κυρίως κάτω από συνθήκες άσκησης αλλά και κάτω από συνθήκες που χαρακτηρίζονται από μία παθολογική κατάσταση ( π.χ. αρθρίτιδα, αυχενικό σύνδρομο, οσφυοισχιαλγία, καρδιοπάθειες, διαβήτης…)

          Η άσκηση περιλαμβάνει πολλές ενότητες, έχει διαχωρισμούς και δεν είναι μονότονη και προκαθορισμένη. Σε αυτές τις ηλικίες η άσκηση είναι κάπως διαφοροποιημένη, βασίζεται στην μυϊκή και καρδιακή ικανότητα του κάθε ατόμου ξεχωριστά, και φυσικά προσαρμόζεται στις ανάγκες του. Άσκηση είναι η απλή κίνηση του χεριού, αλλά άσκηση είναι και το χαλαρό τρέξιμο. Για κάποιους το τρέξιμο είναι η ιδανική άσκηση, για κάποιους άλλους μία απλή κίνηση του χεριού είναι αρκετή.

          Η άσκηση αυξάνει τον καρδιακό τόνο, γυμνάζει τους μύες της καρδιάς, και αυξάνει την παροχέτευση του σώματος σε οξυγόνο. Η καλή αιμάτωση κυρίως των λειτουργικών  αρθρώσεων ( ισχίο, ώμος, σπονδυλική στήλη ) και των αντίστοιχων μεγάλων μυϊκών ομάδων, διατηρεί τον οργανισμό σε υγιή κατάσταση μειώνοντας τις εκφυλιστικές τάσεις των αρθρώσεων, διατηρώντας, αλλά και αυξάνοντας την λειτουργικότητά τους.         

          Οι περισσότεροι ηλικιωμένοι αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας και για τον λόγο αυτό το πρόγραμμα της άσκησης βασίζεται κυρίως σε αυτόν τον παράγοντα.

           Το πρόγραμμα άσκησης που ενδείκνυται για ασθενείς ύστερα από εγχείρηση καρδιάς δεν ταιριάζει σε διαβητικούς ασθενείς, ή ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια. Οι διαβητικοί ασθενείς(τύπου Β) χρειάζονται πρόγραμμα που να βασίζεται στην αύξηση της αεροβικής ικανότητας, η οποία σταδιακά θα οδηγήσει στην αύξηση της δράσης της ινσουλίνης. Ο ασθενής ύστερα από ένα ισχαιμικό επεισόδιο πρέπει σταδιακά να βελτιώσει την αεροβική του ικανότητα (τρέξιμο, κολύμπι) και να αποφύγει την αναερόβια άσκηση ( άρση βαρών).

          Τα αρθριτικά είναι μια φυσιολογική φθορά του οργανισμού. Δεν υπάρχει θεραπεία για αυτές τις παθήσεις σε ασθενείς αυτής της κατηγορίας. Υπάρχει όμως η πρόληψη και η ενημέρωση, στοιχεία που αποδεδειγμένα έχουν μειώσει την ένταση και την επέκταση της παθολογικής αυτής καταστάσεως. Η άσκηση και η κίνηση σε όλο το εύρος  είναι τα μόνα αποτελεσματική για την μείωση των προβλημάτων αυτών. Η καλή αιμάτωση της άρθρωσης είναι το κλειδί της αντιμετώπισης, της πρόληψης και θεραπείας των εκφυλιστικών αρθροπαθειών. Η εξειδικευμένη κινητοποίηση των αρθρώσεων ( mobilization ) μπορεί αποτελεσματικά να βελτιώσει την κινητικότητα της άρθρωσης. Όμως σε περιπτώσεις που η οστεοπόρωση ξεπερνάει το 25%, καλό θα ήταν να υπάρχει μία σύνεση και προσοχή σε αυτούς τους λεπτούς χειρισμούς. Η άσκηση και η κατάλληλη διατροφή διατηρούν σε ικανοποιητικά  επίπεδα την οστική μάζα, όταν όμως αυτά ξεκινήσουν νωρίς και πάντα σε συνεννόηση με τον προσωπικό ιατρό.                                

           Είναι λοιπόν ευεργετική η άσκηση, η οποία όμως γίνεται κάτω από προϋποθέσεις, πάντα με την σύμφωνη γνώμη του ιατρού και φυσιοθεραπευτή. Οι οδηγίες που δίδονται πρέπει να ακολουθούνται πιστά, και η συχνότητα της άσκησης πρέπει να ορίζεται από τον φυσιοθεραπευτή πάντα με γνώμονα την φυσική ικανότητα του ασθενή.   

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΦΥΣΙΟΘΕΡΑΠΕΙΑ

Φυσιοθεραπεία, ή φυσικοθεραπεία, είναι ένα επάγγελμα υγείας, που αφορά την εκτίμηση, τη διατήρηση και την  αποκατάσταση της φυσικής λειτουργίας ολόκληρου του ανθρώπινου οργανισμού. Είναι ένας διαφορετικός τρόπος  ιατρικής φροντίδας ο οποίος μπορεί να εφαρμοστεί είτε απομονωμένα, είτε σε συνδυασμό με άλλες θεραπευτικές τεχνικές (ορθοπεδικές, χειρουργικές, καρδιολογικές κ.α.). Το αξιοσημείωτο είναι ότι η φυσιοθεραπεία συμπληρώνει αυτές τις τεχνικές με στόχο την γρήγορη και χωρίς επιπλοκές επαναφορά στην φυσιολογική δραστηριότητα.   

Η φυσιοθεραπεία είναι χρήσιμη στην διάγνωση και αποκατάσταση αρκετών παθήσεων όπως

·         Αθλητικές κακώσεις                       

·         Αυχενικό σύνδρομο

·         Οσφυαλγία-ισχιαλγία

·         Αρθρίτιδα

·         Νευρολογικές παθήσεις

·         Εργατικά τραύματα

·         Τραυματισμοί της σπονδυλικής στήλης

·         Καρδιοαναπνευστικών παθήσεων

·         Ρευματολογικών παθήσεων

Πως μπορεί να βοηθήσει η φυσιοθεραπεία ?

1) Προσδιορίζοντας την εστία του προβλήματος και θεραπεύοντας την αποκλειστικά

            Ο φυσιοθεραπευτής θεραπεύει αρκετές παθήσεις χρησιμοποιώντας διαφορετικές τεχνικές. Σε πολλές περιπτώσεις η αιτία του πόνου, ή της δυσλειτουργίας, είναι εμφανείς. Όμως αυτό δεν συμβαίνει πάντοτε και δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις  όπου τα συμπτώματα είναι αντιφατικά ή δύσκολο να τα περιγράψεις. Ο φυσιοθεραπευτής χρησιμοποιεί τα κατάλληλα τεστ  ώστε  να εντοπίσει την εστία του προβλήματος και να διαμορφώσει το κατάλληλο πρόγραμμα θεραπείας

2) Προσδιορίζοντας τις αιτίες και προδιαθεσικούς παράγοντες   

            Τον φυσιοθεραπευτή δεν τον ενδιαφέρει μόνο το πρόβλημα, αλλά οι παράγοντες που το δημιουργούν. Η λανθασμένη  στάση του σώματος, ή, η μυϊκή ανισορροπία, είναι κλασσικοί παράγοντες δημιουργίας παθολογικών καταστάσεων στην οσφυϊκή και αυχενική μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την παρουσία πόνου και μείωσης της κινητικότητας της περιοχής. Γνωρίζοντας λοιπόν τους προδιαθεσικούς παράγοντες  της πάθησης, μειώνονται οι πιθανότητες μίας μελλοντικής εμφάνισης.   

3) Θεραπεύοντας εργασιακά τραύματα ή αθλητικές κακώσεις

Ένας από τους κύριους στόχους ενός προγράμματος αποκατάστασης , είναι η άμεση επιστροφή στον εργασιακό, ή, στον αθλητικό χώρο όπως επίσης και οι συμβουλές για πρόληψη και αποφυγή μελλοντικών τραυματισμών.

4) Δημιουργώντας κατάλληλο πρόγραμμα αποκατάστασης προ- και μετεγχειρητικά 

            Ο φυσιοθεραπευτής είναι ζωτικό μέλος του ιατρικού επιτελείου στα προ-και μετεγχειρητικά προγράμματα θεραπείας, διότι η συμβολή του στην γρήγορη και άμεση κινητοποίηση των ασθενών είναι απαραίτητη. Έτσι η παραμονή στους νοσοκομειακούς χώρους  μειώνεται αρκετά και η επιστροφή στο σπίτι είναι άμεση.   

5) Συμβάλλοντας στην ποιοτικότερη ζωή των ατόμων με ειδικές ικανότητες

            Η εξειδικευμένη φυσιοθεραπεία βρίσκει την κατάλληλη εφαρμογή της. Τα άτομα με ειδικές ικανότητες χρειάζονται την φροντίδα, την αγάπη, τον σεβασμό και την αναγνώριση από όλους μας. Ο ρόλος μας σαν φυσιοθεραπευτές είναι πολλαπλός και ευαισθητοποιημένος. Προσφέρουμε λειτουργικό, κοινωνικό και ιατρικό έργο. Βοηθάμε συνανθρώπους μας με κινητικές, ή και διανοητικές ικανότητες, και είμαστε ένας συνδετικός κρίκος στην ένταξή τους ως ενεργά μέλη στην κοινωνία μας.